باد یک کمیت برداریست که دارای جهت و اندازه می باشد.جهت به سمتی اطلاق می شود که باد از آن طرف می وزد سرعت باد در سطح زمین تحت تاثیر عوامل زیادی از جمله اصطکاک قرار می گیرد.
جهت باد برحسب درجه بیان می شود که مبدا آن شمال جغرافیایی است.
واحد های اندازه گیری باد عبارتند از:
1. کیلومتر در ساعت Km/h
2. نات در ساعت kt/h
3. متر بر ثانیهmps
واحد سرعت باد برحسب نات(knot) .یا گره گزارش می شود.هر نات برابر یک مایل دریایی(1853متر) ویا در حدود 0.51 متر بر ثانیه است پس یک متر بر ثانیه 2 نات می شود
تجربه نشان می دهد که در مکانهایی، مانند کوه، دریا و دره، در شبانه روز اختلاف فاحشی در سمت و سرعت باد اتفاق می افتد، که باعث بوجود آمدن بادهای محلی می گردد.
چنانچه عوارض سطح زمین روی خشکی یکنواخت باشد معمولا حد اکثر سرعت باد در حوالی بعد از ظهر و قبل از غروب خورشید اتفاق می افتد. علت این امر صعود هوا بصورت عمودی یا convection ونزول هوا با سرعت زیاد از سطوح فوقانی است.
پس از غروب خورشید عمل انتقال کاهش می یابد در نتیجه سرعت تنزل یافته و در حوالی صبح قبل از طلوع آفتاب به حداقل می رسد.
1.نسیم دریا (sea breeze)
خشکی ها نسبت به آب جذب گرما و تشعشع بیشتری دارند. لذا در طول روز گرم تر از آب و هنگام شب سردتر تر آن می شود. این اختلاف دما باعث اختلاف فشار بین خشکی و دریا شده و در نتیجه نسیم دریا به خشکی بوجود می آید.
2.نسیم خشکی(land breeze)
در طول شب جریان بطور معکوس از طرف خشکی بطرف دریاست که به نسیم خشکی معروف است.
· نسیم های دریا و خشکی نفوذشان زیاد نبوده و در عمق کم عمل می نمایند
· مانسون(monsoon) که یک پدیده فصلی می باشد جریان دریا به خشکی در مقیاس بزرگ است.
· بادهای کوهی و دره ای (mountain and valley wind)
این نوع بادها در اثر تغییرات دمای بین قله کوه و دره ایجاد می شود. در طول شب قله و دامنه کوه سردتر از دره است. (دره نسبتا گرم است) در نتیجه باد از کوه به دره می وزد، که به نام باد کوه معروف است(mountain wind) نام دیگر آن(katabatic) است.
عکس این وضعیت در خلال روز اتفاق می افتد دامنه کوه گرم تر از دره است در نتیجه نسیم از دره به کوه می وزد (valley wind) نام دیگر آن (anabatic) است.
*اصولا سرعت بادهای کوه به دره بیشتر از بادهای دره به کوه است.
3.بادهای همراه با طوفانهای شدید محلی:
· باد اسکوآل(Squall wind)
افزایش ناگهانی سرعت باد،حداقل 15 نات که حداقل به مدت یک دقیقه باقی بماند. این بادها قبل از رسیدن جبهه سرد با سرعت زیاد ظاهرمی شود.
· بادگاستی(Gusty wind)
تغییر نا گهانی سرعت باد بشرطی که بین کمترین سرعت باد و بیشترین سرعت آن حداقل 10 نات اختلاف وجود داشته باشد.
· گردبادهای کوچک در سطح زمین (dust devils)
در اثر اختلاف دما و فشار در یک مسافت کوچک جریانهای چرخنده باد بوجود می آید. این حرکت دورانی باعث تشکیل یک مخروط می گردد که در مناطق خشک خاک را تا ارتفاع زیادی بالا می برد.
· مانسون(monsoon)
در تابستان هوا از اقیانوسها بطرف قاره های خیلی گرم جریان می یابد، هوای مرطوب با حرکت بسوی ساحل و عبور از زمین های بسیار گرم از زیر گرما می گیرد و ناپایدار می شود که موجب پیدایش و گسترش ابرها با توسعه عمودی زیاد می گردد.
بهترین مثال برای مانسون نواحی جنوبی و شرقی آسیا می باشد، که در اواخر اردیبهشت تا اواخر شهریور فعالیت می کند و تاثیر آن را در قسمت هایی از ایران می توان شاهد بود. طوفانهای شدید تابستانی در هندوستان، پاکستان و بنگلادش متاثر از سیستم مانسون است.
· طوفان گرد و خاک(Duststorm)
هرگاه سرعت باد از 30 نات تجاوز نموده و دید افقی بعلت گرد و غبار حاصله کمتر از 1000 متر باشد.
4.باد آرام(Calm)
اگر سرعت باد کمتر از یک نات و یا کمتر از دو کیلومتر در ساعت باشد باد آرام نامیده می شود.
*درهواشناسی این باد بصورت (0000) نشان داده می شود.
5. باد متغییر(Variable)
اگر سرعت باد 3 نات یا کمتر (6کیلومتر در ساعت یا کمتر) باشد بصورت متغییر نشان داده می شود(VRB)